Marek Edelman

10 lat temu, 2 października 2009 r., w Warszawie zmarł Marek Edelman, ostatni przywódca powstania w Getcie Warszawskim, uczestnik Powstania Warszawskiego; po wojnie kardiolog, opozycjonista, działacz Komitetu Obrony Robotników.

"Marek Edelman ...i była miłość w getcie" - film dokumentalny Jolanty Dylewskiej, który powstał we współpracy z Andrzejem Wajdą i Agnieszką Holland - zainaugurował w środę w Warszawie 15. Międzynarodowy Festiwal Filmowy Żydowskie Motywy. Gościem honorowym był pisarz Józef Hen.

75 lat temu, 19 kwietnia 1943 r., żydowscy bojownicy z ŻOB i ŻZW stawili zbrojny opór oddziałom niemieckim, które przystąpiły do likwidacji warszawskiego getta. "Są takie piękne słowa: godność, człowieczeństwo. Tego broniliśmy" - mówił o podjętej wtedy walce Marek Edelman, jeden z przywódców powstania.

Zginęło wówczas około 7 tysięcy Żydów, a około 50 tysięcy trafiło do obozów zagłady. 70 lat temu, 19 kwietnia 1943 roku, w warszawskim getcie wybuchło powstanie, kierowane przez Żydowską Organizację Bojową i Żydowski Związek Wojskowy. Było odpowiedzią na rozpoczęcie przez Niemców akcji ostatecznej likwidacji getta, której dowodził generał SS Jürgen Stroop.

Stronił od narodowego patosu, nie znosił biurokracji, był władczy i apodyktyczny ale wobec pacjentów wykazywał się empatią, ciepłem i wyrozumiałością. Marek Edelman, bohater powstania w warszawskim getcie był człowiekiem nietuzinkowym i jako takiego pamiętają go przyjaciele. "Pan doktor i Bóg. Marek Edelman: bohaterski, genialny, nieznośny" - to tytuł nowej książka, w której autorki - Violetta Ozminkowski i Magdalena Olczak - zebrały wspomnienia o tej niezwykłej postaci.