Waloryzacja kwotowa zacznie obowiązywać od 1 marca. Od tego miesiąca emerytury i inne świadczenia wzrosną o 71 zł. Waloryzacja będzie obowiązywała przez rok, czyli do końca lutego 2013 roku. Od 1 marca 2013 r. nastąpi powrót do waloryzacji procentowej, czyli takiej jak obecnie. Zgodnie z nią poziom, o jaki wzrastają emerytury i renty, jest różny, bo o ten sam wskaźnik rosną świadczenia, które nie są takie same. Im kto ma wyższe świadczenie, tym dostanie wyższą waloryzację procentową. O tym, jaki to będzie procent, decydują dwa czynniki. Wzrost cen z poprzedniego roku – chodzi o podawany co roku przez Główny Urząd Statystyczny średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług ogółem lub, jeśli jest wyższy, wskaźnik cen towarów i usług dla gospodarstw domowych emerytów i rencistów. Pod uwagę brane jest także co najmniej 20 proc. realnego (po odliczeniu inflacji) wzrostu przeciętnego wynagrodzenia z poprzedniego roku.
Podwyżka świadczeń o tę samą kwotę jest korzystna dla tych, którzy pobierają niskie świadczenia. Ci zaś, którzy otrzymują wysokie emerytury, stracą na nowych zasadach, bo dostają zwiększenie świadczeń poniżej wskaźnika waloryzacji. Skorzystają natomiast ci, dla których waloryzacja kwotowa byłaby wyższa niż ta wynikająca z dotychczasowych przepisów. To oznacza, że rządowa propozycja jest korzystna dla osób pobierających emerytury minimalne, renty socjalne lub inwalidzkie oraz świadczenia rolnicze. Stracą natomiast ci, którzy dostają wysokie emerytury, w tym byli funkcjonariusze służb mundurowych (np. wojskowi, policjanci, służba więzienna).[Przykład 1]

Wzrost rent i emerytur od 1 marca

Od 1 marca 2012 roku zwaloryzowane kwotowo zostaną świadczenia przysługujące ubezpieczonym w dniu 29 lutego 2012 roku. Podwyżka obejmie zatem:
Reklama
● emerytury, renty z tytułu niezdolności do pracy (w tym rentę szkoleniową), renty rodzinne,
Reklama
emerytury rolnicze, renty rolnicze z tytułu niezdolności do pracy, rolnicze renty szkoleniowe, renty rodzinne, emerytury i renty z ubezpieczenia społecznego rolników indywidualnych i członków ich rodzin,
● świadczenia i zasiłki przedemerytalne,
● renty z tytułu niezdolności do pracy, szkoleniowe, rodzinne, przyznane w związku z wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową (również te przyznane w związku z wypadkiem w szczególnych okolicznościach),
rentę socjalną,
● emerytury wojskowe i policyjne, wojskowe i policyjne renty inwalidzkie oraz wojskowe i policyjne renty rodzinne (świadczenia policyjne należne funkcjonariuszom policji, ABW, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, CBA, Straży Granicznej, BOR, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej),
● emerytury pomostowe,
● nauczycielskie świadczenia kompensacyjne,
● okresowe emerytury kapitałowe. [Przykład 2]

Wyższe dodatki dla wszystkich w ZUS

Od początku marca nastąpi też zwiększenie dodatków do emerytur i rent, o których mowa w ustawie z 13 stycznia 2012 r. o emeryturach i rentach z FUS oraz w innych ustawach. Przysługujące dodatki do świadczeń zostaną podwyższone zgodnie z nowelizacją o wskaźnik procentowy waloryzacji, zapisany w projekcie ustawy budżetowej na rok 2012, który wynosi 104,8 proc.
Tak więc od marca bieżącego roku wzrośnie dodatek pielęgnacyjny, za tajne nauczanie (z 186,71 zł do 195,67 zł), dodatek dla sieroty zupełnej (z 350,94 zł do 367,79 zł), dodatek kombatancki, świadczenie w wysokości dodatku kombatanckiego (z 186,71 zł do 195,67 zł), świadczenie pieniężne dla żołnierzy zastępczej służby wojskowej przymusowo zatrudnianych w kopalniach węgla, kamieniołomach, zakładach wydobywania rud uranu i batalionach budowlanych – w zależności od liczby pełnych miesięcy trwania pracy (w granicach 9,36 zł – 186,71 zł do 9,81 zł – 195,67 zł), świadczenie pieniężne przysługujące osobom deportowanym do pracy przymusowej oraz osadzonym w obozach pracy przez III Rzeszę i ZSRR – w zależności od liczby pełnych miesięcy trwania pracy (od 9,36 zł do 186,71 zł, od 9,81 zł do 195,67 zł).

Świadczenia minimalne do góry

Od 1 marca 2012 roku będą obowiązywały wyższe świadczenia minimalne. Emerytura wyniesie 799,18 zł (jest 728,18 zł), renta rodzinna 799,18 zł (jest 728,18 zł), renta z tytułu całkowitej niezdolności do pracy 799,18 zł (jest 728,18 zł), renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy 631,13 zł (jest 560,13 zł), renta z tytułu całkowitej niezdolności do pracy w związku z wypadkiem lub chorobą zawodową i renta rodzinna wypadkowa 944,82 zł (jest 873,82 zł), renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy w związku z wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową 743,16 (jest 672,16 zł).

Emerytura okresowa wzrośnie

W szczególnych sytuacjach waloryzacja nie będzie polegała na prostym dodaniu do świadczenia 71 zł. W przypadku rent z tytułu częściowej niezdolności do pracy i rent inwalidzkich III grupy kwota waloryzacji wynosi 75 proc. z 71 zł. Ta zasada nie dotyczy rent inwalidów wojennych i wojskowych. Oni dostaną więcej o 71 zł. Jeżeli emerytura z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych przysługuje łącznie z okresową emeryturą kapitałową z OFE, każde z tych świadczeń podwyższa się o kwotę waloryzacji (71 zł) proporcjonalnie do ich wysokości. Kwota waloryzacji, która przypadła na okresową emeryturę kapitałową, również jest proporcjonalnie dzielona. O jej część rosną środki zgromadzone na koncie w OFE i te na subkoncie w ZUS. Od maja 2011 r. tylko część składki emerytalnej przeznaczonej dla OFE trafia do funduszu. Pozostała idzie na subkonto z ZUS.

Warunki dorabiania dla świadczeniobiorców

Wskaźnik (104,8 proc.) będzie miał zastosowanie do obliczenia maksymalnych kwot zmniejszających świadczenie w przypadku osiągania przez emeryta lub rencistę dochodu z pracy. Gdy przychód osiągany przez świadczeniobiorcę przekroczy 70 proc. przeciętnego wynagrodzenia, ale nie będzie wyższy niż 130 proc. – emerytura, renta z tytułu niezdolności do pracy oraz renta rodzinna dla jednej osoby zostaną zmniejszone o kwotę przekroczenia, nie więcej jednak niż o kwotę maksymalnego zmniejszenia (ustalaną przy kolejnych waloryzacjach). Od 1 marca 2012 roku wynoszą one:
● 528 zł (dziś 503,82 zł) – emerytura, renta z tytułu całkowitej niezdolności do pracy,
● 396,03 zł (dziś 377,89 zł) – renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy,
● 448,83 (dziś 428,27 zł) – renta rodzinna dla jednej osoby.
Limity dorabiania i zmniejszeń świadczeń dotyczą emerytów, którzy pobierają świadczenie przed osiągnięciem wieku ustawowego, czyli kobiet, które nie ukończyły 60 lat, i mężczyzn młodzych niż 65 lat. ZUS zmniejsza lub zawiesza ich świadczenie, jeśli osoby te osiągną dodatkowy przychód przekraczający 70 proc. średniej płacy. Gdy dorobią ponad 130 proc. tej wartości, ZUS w ogóle zawiesza wypłatę.
Odrębna regulacja dotyczy osób, które mają prawo do emerytury pomostowej i wykonują pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze. Jeśli uprawnieni dorabiają, to ZUS zawiesza im wypłatę świadczenia bez względu na wysokość zarobku. [Przykład 3]

Wiecej na świadczeniu przedemerytalnym

Od 1 marca 2012 roku świadczenie przedemerytalne wyniesie 938,25 zł miesięcznie (obecnie 867,25 zł). Jednak dla pewnej grupy nie może być ono wyższe niż ostatnio otrzymywana renta. Chodzi o osoby, które zarejestrowały się w powiatowym urzędzie pracy w ciągu 30 dni od dnia ustania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, pobieranej nieprzerwanie przez co najmniej 5 lat. Drugim warunkiem jest to, aby do dnia, w którym ustało prawo do renty, ukończyły co najmniej 55 lat – kobieta oraz 60 lat – mężczyzna i osiągnęły okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn.
Od początku marca będzie też obowiązywała nowa wyższa kwota świadczeń przedemerytalnych zmniejszonych przez ZUS osobom, które uzyskiwały przychód np. z tytułu zatrudnienia pracowniczego. Świadczenie po obniżeniu nie może być niższe niż 469,12 zł.
Ważne
ZUS zawiesza wypłatę świadczenia bez względu na wysokość zarobku osobom, które mają prawo do emerytury pomostowej i wykonują pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze
PRZYKŁADY
1 Ubezpieczony może zaskarżyć ZUS do Trybunału Konstytucyjnego
Żołnierz zawodowy co miesiąc otrzymuje 4 tys. zł świadczenia. Po uwzględnieniu waloryzacji kwotowej dostanie 4071 zł, a po zastosowaniu waloryzacji procentowej miałby 4192 zł. Straci więc na tej zmianie. Czy z tego powodu może zaskarżyć ZUS do Trybunału Konstytucyjnego?
Trybunał wypowiadał się w sprawie waloryzacji emerytur i rent (wyrok z 12 lipa 2001 r., sygn. SK 1/01, wyrok z 21 czerwca 2000 r., sygn. K 2/99, wyrok z 17 lipca 1996 r., sygn. akt K 8/96), podkreślając, że nie mogą one tracić na wartości ze względu na inflację. Waloryzacja kwotowa, w wysokości 71 złotych dla wszystkich emerytów, jest korzystna dla osób otrzymujących świadczenia poniżej 1480 złotych, ale nie dla pozostałych. W przypadku otrzymujących obecnie świadczenia powyżej tej kwoty podwyżka nie zrekompensuje inflacji. Tak więc przepisy o waloryzacji kwotowej naruszają prawa nabyte osób pobierających teraz wyższe świadczenia. Ponadto takie rozwiązanie, aby świadczenia były podwyższane dla wszystkich uprawnionych o taką samą kwotę, narusza konstytucyjną zasadę zabezpieczenia społecznego i zaufania obywateli do państwa. Kwotowa waloryzacja emerytur zrywa związek między wysokością emerytury a tym, ile ktoś zarabiał i ile wpłacał składek i przez jak długi okres. Premiuje więc ona osoby, które pracowały krócej i mniej wydajnie, i w efekcie otrzymywały mniejsze wynagrodzenia. W opisanej więc sytuacji uprawniony może zaskarżyć ZUS do Trybunału Konstytucyjnego. Trzeba jednak pamiętać, że złożenie przez ubezpieczonego skargi do Trybunału Konstytucyjnego jest możliwe po uprzednim odwołaniu się od decyzji ZUS do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych. A samą skargę do trybunału musi napisać adwokat.
2 Uprawniony zyska na złożeniu w lutym wniosku o przyznanie emerytury
Ubezpieczony zamierza przejść na emeryturę, bo spełnia warunki do jej uzyskania. Czy opłaca mu się jeszcze w lutym złożyć do ZUS wniosek o przyznanie mu tego świadczenia?
Trzeba pamiętać, że przyznane już w lutym świadczenie zostanie w marcu zwaloryzowane. Jeśli natomiast wniosek do ZUS wpłynie w marcu, uprawniony nie otrzyma podwyżki w bieżącym roku – najbliższa będzie przeprowadzona w 2013 roku. A wtedy, czyli w przyszłym roku, emerytury i renty mają być waloryzowane procentowo. Konieczne jest też uwzględnienie tego, że osoba, która decyduje się czekać do marca, aby złożyć w ZUS wniosek o świadczenie, nie będzie miała wypłaconej emerytury za luty. ZUS bierze bowiem pod uwagę, przyznając prawo do wypłaty pierwszego świadczenia, datę złożenia wniosku.
3 Od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych ubezpieczony może odwołać się do sądu
Emeryt otrzymał z ZUS decyzję o kwocie świadczenia po uwzględnieniu waloryzacji. Uznał jednak, iż zakład źle mu je wyliczył. Czy może odwołać się do sądu?
Od każdej decyzji ZUS przysługuje odwołanie. Może je złożyć emeryt lub rencista, gdy ma wątpliwości co do poprawności decyzji dotyczącej podwyżki (może np. nie zgadzać się z kwotą obliczoną przez ZUS). Z odwołaniem trzeba wystąpić w ciągu miesiąca od dnia doręczenia decyzji. Ważna jest tutaj data, kiedy świadczeniobiorca otrzymał list, a nie kiedy rozstrzygnięcie zostało wydane.
Jeśli uprawniony za późno odwoła się od decyzji, jaką otrzymał z zakładu, wtedy straci możliwość jej kwestionowania. Rozstrzygnięcie ZUS staje się prawomocne i nie można się już od niego odwoływać. Odwołanie takie trzeba zaadresować do okręgowego sądu pracy i ubezpieczeń społecznych, ale składa się je za pośrednictwem ZUS, który wydał decyzję o podwyżce. Może to być zarówno oddział ZUS, jak również inspektorat. Pismo trzeba skierować do tej placówki, która wypłaca świadczenie (jej nazwa znajduje się w nagłówku listu z ZUS).
Podstawa prawna
Art. 1, 4, 5 oraz 11 ustawy z 13 stycznia 2012 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2012 r., poz. 118).